سنسورهای دما انواع مختلفی دارند که هر کدام، بسته به کاربردشان، مشخصه‌های خاص خود را دارند. این سنسورها از دو نوع اصلی تشکیل می‌شوند:
سنسورهای تماسی: این نوع سنسورهای دما باید با جسم مورد نظر، که قرار است دمای آن اندازه‌گیری شود، تماس فیزیکی مستقیم داشته باشند و از هدایت برای پایش تغییرات دما استفاده می‌کنند.
سنسورهای غیرتماسی: در این سنسورها از همرفت و تابش برای پایش تغییرات دما استفاده می‌شود. سنسورهای غیرتماسی را می‌توان برای آشکارسازی مایعات و گازهایی به کار برد که هنگام تغییر دما (گرم یا سرد شدن) انرژی تابشی ساطع می‌کنند.
سنسورها را، اعم از تماسی و غیرتماسی، می‌توان در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
ترموستات (Thermostat) یک سنسور یا سوئیچ دمای الکترومکانیکی جالب است و اساساً از دو فلز مختلف مانند نیکل، مس، تنگستن یا آلومینیوم تشکیل می‌شود که به یکدیگر متصل شده‌اند و یک نوار دو فلزی را تشکیل می‌دهند. با در معرض گرما قرار گرفتن نوار، به دلیل مقادیر متفاوت میزان انبساط خطی این دو فلز غیرمشابه، حرکت خمشی مکانیکی در فلزها رخ خواهد داد.
از نوار دوفلزی به تنهایی می‌توان به عنوان یک سوئیچ یا کلید الکتریکی یا یک راه‌حل مکانیکی برای عملکرد سوئیچ الکتریکی در کنترل ترموستاتیک یا کنترل المنت‌های گرمایش آب در بویلرها، کوره‌ها، تانکرهای ذخیره آب گرم و نیز سیستم خنک‌کننده رادیاتور خودرو استفاده کرد.
شکل زیر ساختار یک ترموستات دو فلزی را نشان می‌دهد.
ترموستات از دو فلز متفاوت (از نظر مشخصات گرمایی) تشکیل شده است که به صورت پشت به پشت به یکدیگر متصل شده‌اند. وقتی هوا سرد باشد، کنتاکت‌ها بسته هستند و جریان از ترموستات عبور می‌کند. اما هنگامی که هوا گرم شود، یکی از فلزها نسبت به فلز دیگر منبسط‌تر شده و نوار متشکل از دو فلز به سمت بالا (یا پایین) خم می‌شود و با باز شدن کنتاکت‌ها از عبور جریان از ترموستات جلوگیری می‌شود.
با توجه به نوع حرکت نواری که در معرض تغییرات دمایی قرار میگیرد، دو نوع عملکرد وجود دارد. یکی نوع «عملکرد ضربه‌ای» (Snap-action) است که به صورت لحظه‌ای در یک نقطه دمایی خاص عمل روشن یا خاموش را انجام می‌دهد. شکل زیر یک ترموستات خاموش/روشن یا ON/OFF را نشان می‌دهد.
نوع دیگر ترموستات، «عملکرد تدریجی» (Creep-action) دارد و موقعیت کنتاکت‌های آن به تدریج نسبت به تغییرات دما تغییر می‌کنند.
ترموستات‌های ضربه‌ای معمولاً در خانه‌ها و برای کنترل نقطه تنظیم اجاق‌ها، اتو‌ها، مخازن آب گرم و نیز روی دیوارها برای کنترل سیستم گرمایش خانه به کار می‌روند.
ترموستات‌هایی با عملکرد تدریجی معمولاً از کویل یا سیم‌پیچ دو فلزی تشکیل شده‌اند که با تغییر دما به آرامی باز می‌شود. معمولاً، نوع تدریجی نسبت نوع خاموش/روشن استاندارد به تغییرات دما حساس‌تر است، زیرا نوار آن طولانی‌تر و نازک‌تر بوده و به همین دلیل، این نوع ترموستات گزینه ایده‌آلی برای استفاده در گیج‌های دماسنج است.
اگرچه ترموستات‌های Snap-action بسیار ارزان و برای محدوده عملکرد وسیعی در دسترس هستند، یکی از معایب اصلی آن‌ها وقتی به عنوان سنسور دما مورد استفاده قرار می‌گیرند، این است که در مدت زمان باز تا بسته بودن کنتاکت‌های الکتریکی آن‌ها یک محدوده هیسترزیس بزرگ وجود دارد. برای مثال، ممکن است ترموستات روی 20∘CC تنظیم شده باشد، اما تا زمانی که به 22∘CC نرسد، تیغه‌های آن باز نشود یا اینکه تا به 18∘CC نرسد تیغه‌ها بسته نشوند.
بنابرین، محدوده نوسان دما می‌تواند بسیار زیاد باشد. ترموستات‌های دو فلزی موجود در بازار را برای استفاده‌های خانگی می‌توان با استفاده از پیچ‌گوشتی تنظیم کرد و به این ترتیب، به دمای مطلوب رسید و سطح هیسترزیس را بازتنظیم نمود.
ترمیستور (Thermistor) نوع دیگری از سنسورهای دما است و همان‌طور که از نامش بر می‌آید، ترکیبی از THERM و ISTOR است که اولی بر حساس بودن آن به دما و دومی بر مقاومتی بودنش دلالت دارد. یک ترمیستور نوع خاصی مقاومت است که وقتی در معرض تغییرات دما قرار میگیرد، مقدار مقاومت فیزیکی آن تغییر می‌کند.
ترمیستورها معمولاً از مواد سرامیکی مانند اکسید‌های نیکل، منگنز یا کبالت که توسط شیشه پوشانده شده‌اند تشکیل می‌شوند و به همین دلیل ممکن است به آسانی آسیب ببینند.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
